Μουσική ανασκόπηση 2023 / Οι καλύτεροι δίσκοι της χρονιάς που φεύγει

Mια σύντομη περιγραφή 16 δίσκων, χωρισμένων σε 8 ζευγάρια, ένας μουσικός χάρτης με εκλεκτά δείγματα μουσικής που αφήνει πίσω του το 2023

Mια λίστα με τις πιο αξιοσημείωτες φετινές κυκλοφορίες. Mια σύντομη περιγραφή 16 δίσκων, χωρισμένων σε 8 ζευγάρια, για όσους χρειάζονται έναν χάρτη για να ανακαλύψουν ή να επανεκτιμήσουν μερικά εκλεκτά δείγματα μουσικής που αφήνει πίσω του το 2023

πηγη

Απρόβλεπτες και εμπνευσμένες παραγωγές

Οι Young Fathers από το Εδιμβούργο στο τέταρτο album τους «Heavy heavy» κάνουν κάτι πρωτοποριακό και παράγουν κάτι πρωτότυπο μέσα από μια τεκνικολόρ παρέλαση από φιγούρες όλων των σχημάτων και των μεγεθών, όπου η πληθωρικότητα των τραγουδιών οδηγεί τον πρόθυμο ακροατή σε μια μεταφυσική εμπειρία. Ένας δίσκος όμορφος, ανησυχητικός, ακατάστατος και ταυτόχρονα ελκυστικός και μαχητικός, ο οποίος περιέχει ένα λυτρωτικό μπουκέτο τραγουδιών που χαρίζουν απλόχερα μια αίσθηση ψυχικής απελευθέρωσης.

Εξίσου ηχηρές και εξαγνιστικές διαθέσεις, μαζί με ένα ντελικάτο δραματικό στοιχείο στην έκφραση, προσφέρει η Corinne Bailey Rae στον δίσκο «Black rainbows». Η Rae επιδίδεται σε συγκλονιστικές αφηγήσεις με παλιά όνειρα που επανεξετάζονται και διαθλώνται, και μας προσκαλεί σε μια νέα ουτοπία, επιτρέποντας σε ζεστά κύματα από τζαζ κιθάρες και κρουστά να εισχωρήσουν σε ένα απρόβλεπτο άλμπουμ που δεν ψιθυρίζει απλώς, αλλά προτιμά να βρυχάται.

Μουσικά διαμάντια με γυναικείες ερμηνείες

Το «The land is inhospitable and so we are» που κυκλοφόρησε η Mitski είναι ένα υπέροχο δείγμα προσωπικής γραφής, με ευγενικές και μελετημένες μελωδίες μέσα σε καλοκεντημένες ενορχηστρώσεις. Ένα μικρό εκφραστικό θαύμα που σου δημιουργεί την ανάγκη να το ακούσεις από την αρχή ακριβώς τη στιγμή που τελειώνει και ταυτόχρονα ένα σπουδαίο ηχομουσικό έργο συμφωνικής ποπ. Η Mitski διυλίζει στα τραγούδια τη ρημαγμένη επικοινωνία και την απειλή της μνήμης με την αυτοπεποίθηση που διαθέτουν μόνο οι διαχρονικοί δραματικοί καλλιτέχνες.

Η Julie Byrne, από την άλλη, με το «The greater wings» τραγουδάει αγέρωχα και με ικετευτική τρυφερότητα πάνω σε εύθραυστες κιθαριστικές γραμμές, σαν διαχρονικός αφηγητής των μύχιων πόθων και των συναισθηματικών μας αναγκών, με μελωδίες που υγραίνουν τα μάτια και χρειάζονται τον ακροατή σαν καρτερικό συμπάσχοντα. Αυτός είναι ένας δίσκος φτιαγμένος από καρδιάς, που οφείλετε να τον αφήσετε να «αναπνεύσει» μέσα απ’ τα ηχεία σας.

Μνήμες από το εναλλακτικό ροκ του ’90

Το ντεμπούτο άλμπουμ του γυναικείου γκρουπ που απαρτίζουν η Phoebe Bridgers, η Julien Baker και η Lucy Dacus, οι οποίες ενώθηκαν κάτω απ’ το όνομα boygenius, μιλά για την αγάπη και επικοινωνεί τα πιο βαθιά συναισθήματα. Τα υπέροχα τραγούδια που βρίσκουμε στον δίσκο, που τιτλοφορείται απλά «The record», είναι τρυφερά και η παραγωγή αναμειγνύει δεξιοτεχνικά τα ακουστικά όργανα, την ποίηση και τον αμοιβαίο σεβασμό που μοιράζονται οι τρεις συνδημιουργοί. Το ανεξάρτητο ροκ άφησε επιτέλους τον κυνισμό και ήρθε ξανά σε επαφή με τη ζεστή του καρδιά.

Εξίσου ζεστό ανεξάρτητο άλμπουμ, γεμάτο αρμονίες και μελωδικά αγκίστρια που σε υποχρεώνουν να ακούσεις με προσοχή είναι το «Fish bowl» της Kate Davis. Ο τρόπος που η σπουδαγμένη μουσικά μπασίστρια διαχειρίζεται τα απομεινάρια της μνήμης βασίζεται στην ευαισθησία, σε μία ανώτερη αισθητικά παραγωγή, αλλά και μια αφοπλιστική καλαισθησία που απλώνεται παντού στον δίσκο, από τις πιο shoegazing στιγμές του μέχρι τις πιο ακουστικές. Έντονες οι αναθυμιάσεις από το εναλλακτικό ροκ της δεκαετίας του ’90 μαζί με μια ευπρόσδεκτη ανάγκη για στρογγυλές μελωδίες.

Η ανοιχτόκαρδη pop στα καλύτερά της

Η Jessie Ware με τον 5ο δίσκο της μας υπενθυμίζει ότι η χορευτική pop μπορεί και να είναι υψηλή τέχνη και πως η ποιοτική ντίσκο ήταν το μοναδικό είδος που πόνταρε στη σημασία των ηδονικών απολαύσεων και φτιαχνόταν για να σε κάνει να νιώθεις υπέροχα. Η Ware στο «That! Feels good!» βουτάει στην ντίσκο κληρονομιά των διαμαντιών του επιπέδου των Chick (και όχι στα ντίσκο σκουπίδια που έβγαιναν σωρηδόν) και ηχογραφεί ένα διονυσιακό σύνολο που τηρεί όλες τις απαραίτητες ισορροπίες, χωρίς κανέναν ψυχαναγκασμό για εμπορικότητα, πατώντας σε μια παραγωγή-κέντημα.

Λιγότερο χορευτική, αλλά εξίσου ανοιχτόκαρδη είναι η Caroline Polachek, η οποία με το «Desire, I want to turn into you» στρέφεται στην υγιή πλευρά της pop, αυτή δηλαδή που φέρνει χαμόγελα μέσα από υγρές μελωδίες και εμπνευσμένα ρεφρέν και όχι φωτογενή είδωλα. Η Caroline προσφέρει ένα υπέροχο δείγμα στιλπνής αστικής μουσικής που λειτουργεί παρηγορητικά, ειδικά για τις νεαρότερες ηλικίες που αντιμετωπίζουν την Taylor Swift απλώς ως ένα εμπορικό ολόγραμμα.

Σκοτεινοί και αλλόκοτοι ήχοι μόνο για υποψιασμένους ακροατές

Στοιχειωμένοι ήχοι από το συγκρότημα των Lankum που έρχονται απ’ το Δουβλίνο. Ο δίσκος τους με τίτλο «False Lankum» έχει τραγούδια και ήχους που κουβαλάνε την ομίχλη και την παγανιστική γοητεία του Βορρά. Σκοτεινή μουσική βγαλμένη μέσα από παραδοσιακούς εφιάλτες. Θαρρείς ότι τα φαντάσματα ξύπνησαν και έστησαν τον αλλόκοτο χορό τους μέσα από την ομίχλη και τα σκοτάδια.

Κάπου πίσω από την πυκνή καταχνιά αχνοφέγγει και η έμπνευση της Laurel Halo στον δίσκο «Atlas». Οι ambient ήχοι και οι τεθλασμένες αλληλουχίες νυχτερινών ήχων προσδίδουν μια αλλόκοτη γοητεία στον ατμοσφαιρικό δίσκο, μέσα σε ένα θεοσκότεινο κλίμα, όπου ανάμεσα στα ηχητικά εφέ και στους επικίνδυνους θορύβους γεφυρώνεται το σκανδιναβικό στοιχείο με τον αγνό πειραματισμό.

Μεσόκοπη αρσενική μελαγχολία

Η ατμόσφαιρα του 10ου δίσκου του Sufjan Stevens με τίτλο «Javelin» είναι πολύ εξομολογητική και προσωπική για να επιτρέψει στον ηλεκτρονικό θόρυβο να υπεισέλθει. Ο τραγουδοποιός παίρνει με μεγάλη προσοχή τις ιδέες του και τις ντύνει με ονειρικές υφάνσεις, πριν αφήσει ελεύθερους τους ασκούς της παιδικής χορωδίας σε διάφορα σημεία να πλημμυρίσουν κάθε χαραμάδα που μένει κενή. Επιπλέον, τα τραγούδια που γράφει ο Sufjan είναι ευάλωτα, καθώς νιώθεις διαρκώς ότι μπορεί να κοπεί το νήμα τους ανά πάσα στιγμή, με το παραμικρό αεράκι.

Πιο στιβαρές είναι οι εμπνεύσεις των National, οι οποίοι με το «First two pages of Frankenstein» παραμένουν αμετανόητα καταθλιπτικοί, αλλά καταφέρνουν να μην χαθούν στη λήθη όπως άλλα συγκροτήματα (Tindersticks). Ο νέος δίσκος τούς βρίσκει χωρίς άγχη επιβεβαίωσης. Επιπλέον, ο τραγουδιστής της μπάντας Matt Berninger επιβεβαιώνει με αυτή την κυκλοφορία τον ρόλο του αυθεντικού ροκ ποιητή αυτού του αιώνα και πλέον μπορεί να θεωρείται κάτι σαν τον Λέοναρντ Κοέν αυτής της γενιάς, καθώς είναι ικανός για συγκλονιστικά μονόστιχα.

Ονειρικές διαδρομές από το Νότιο Ημισφαίριο

Το τρίτο και τελευταίο άλμπουμ της αδικοχαμένης τρομπετίστριας Jaimie Branch με τίτλο «Fly or Die Fly or Die Fly or Die» είναι μια γιορτή της ελεύθερης jazz και μια αποθέωση του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού. Τα τραγούδια της νοστιμεύουν καρυκεύματα από ρυθμούς της Λατινικής Αμερικής και οι εμπνεύσεις της είναι βουτηγμένες στην ψυχεδέλεια και στην αποδόμηση. Μέσα στις εννέα συνθέσεις του δίσκου ξεδιπλώνεται η τεχνική ικανότητα της μουσικού να συνδέεται με τα κρουστά και τα έγχορδα που την πλαισιώνουν και να φτιάχνει εξωγήινα σχήματα, με τους ρυθμούς να κρατούν τα τραγούδια ριζωμένα στις παραδόσεις της Καραϊβικής.

Η Περουβιανή Sofia Kourtesis δείχνει ότι κατανοεί έμφυτα τις ιαματικές ιδιότητες των μουσικών δονήσεων. Το υπερβατικό της «Madres» είναι ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο για την ασχήμια του κόσμου που χορηγείται μέσω του ήχου και είναι χτισμένο γύρω από την ανάγκη για χορό, αλλά η πίστα είναι μόνο η αφετηρία ενός εκτεταμένου κολάζ ηλεκτρονικών ήχων που αναδιπλώνεται μέσα από αφροπερουβιανά κρουστά και ήχους διαμαρτυρίας από όλη τη Λατινική Αμερική.

Παλαίμαχοι και ανερχόμενοι τροβαδούροι

Ο Ιρλανδός τραγουδιστής των Fontaines D.C., ο Grian Chatten, με τον δίσκο «Chaos for the fly» μας χαρίζει κελαρυστές ακουστικές κιθάρες μέσα σε μια περιπετειώδη ενορχήστρωση. Γράφει βασισμένος στα αφηγηματικά πρότυπα των μεγάλων τροβαδούρων, και χάρη στο νεοπαραδοσιακό στιλ του και με εργαλείο τη σκαμμένη χροιά της φωνής του έφτιαξε ένα μελωδικό σεντούκι με τραγουδιστικές ιδέες, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε οποιαδήποτε εποχή της folk rock ιστορίας. Και μάλιστα αποφεύγοντας την αισθητική που είναι ταυτισμένη με το φεγγαρολουσμένο στιλ των ψυχοπονιάρηδων.

Ολα τα κλισέ του κόσμου αποφεύγει και ο σπουδαίος Paul Simon, ο οποίος στα 82 του χρόνια επιστρέφει με ένα μελωδικό σεντούκι από ιδέες υπό τον τίτλο «Seven Psalms» – ένα καλλιεργημένο σύνολο τραγουδιών πνευματικής χαρμολύπης. Η αναλογική γοητεία του Simon τον κρατάει συνδεδεμένο με τις παραδόσεις που τον έθρεψαν και τα τραγούδια του φέρνουν στον νου την ευρωπαϊκή επαρχία και τη σπιτική, «ξυλόγλυπτη» αισθητική των διαχρονικών άλμπουμ των τραγουδοποιών του ’70.

Οι καλύτερες ελληνικές κυκλοφορίες

Οι Mob είναι τρεις ταλαντούχοι μουσικοί που δικαιούνται να λένε πως κυκλοφόρησαν το άλμπουμ της χρονιάς, μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κυκλοφορία. Το «MOb1» διαθέτει καταιγιστικούς τζαζ ρυθμούς και ξέφρενα σόλο στο σαξόφωνο που συνθέτουν έναν αταξινόμητο δίσκο με σαρωτική δύναμη που ανυπομονείς να ακούσεις ζωντανά.

Την καρδιά των περισσότερων ακροατών κέρδισε (δίκαια) το άλμπουμ «Μέινστριμ» του Τάσου Καρτέρη, γνωστού με το ψευδώνυμο Παιδί Τραύμα. Ο απρόβλεπτος τραγουδοποιός αφήνει προσωρινά πίσω του τους εσωστρεφείς πειραματισμούς και, αντλώντας έμπνευση από τις παθογένειες της ελληνικής οικογένειας και τις συνέπειες του δυσλειτουργικού έρωτα, μας χαρίζει υπέροχα τραγούδια μέσα από τα οποία ξεδιπλώνει τον ψυχισμό του, ενώ καταφέρνει να προσπεράσει την οικόσιτη ηλεκτρονική ευαισθησία και να επανακαθορίσει τη σχέση του με τον ακροατή.

Σε πιο πειραματικά μοτίβα κινείται ο Γιάννης Βεσλεμές, ο οποίος με τον δίσκο του «Εξορκισμός» μας προσφέρει μια δική του, ελαφρώς συντριπτική αίσθηση προφητικής δυστοπίας, με διάκοσμο το νυχτερινό αστικό τοπίο, καθώς αφηγείται ιστορίες που υφαίνουν ένα μεταμοντέρνο easy listening, γεμάτο νευρώσεις και ενέργεια.

Εναν σπουδαίο συνεταιρικό δίσκο κυκλοφόρησαν οι Coti K, Γιάγκος Χαιρέτης και Πάνος Κατσικιώτης, που έχει τίτλο «Ριζικό φαντασιακό». Πρόκειται για σπουδή στην παραδοσιακή μουσική χωρίς μεταμοντερνισμούς, αλλά με αλάνθαστη αυθεντικότητα στην έκφραση και στο παίξιμο και με μυσταγωγική αύρα που συναντάμε όλο και πιο σπάνια.

Αξίζει να επισημανθεί ο δίσκος του Mazoha με τον υπέροχο τίτλο «Ας τους σκοτώσουμε όλους και μετανιώνουμε ύστερα», στον οποίο εξαπολύει τις θυμωμένες μπασογραμμές του και τις εσωτερικές εντάσεις του, ενώ τα βάζει με όσα τον εξοργίζουν, με πειθαρχημένο ύφος και με μια υπαρξιακή ανάγκη να εκφραστεί μέσα από τα synths. Τέλος, ο Moa Bones στην πιο ώριμη δουλειά του, στο «Gimme a hand», όπου καταφέρνει και φτιάχνει έναν δίσκο που στοχεύει στην ενδοσκόπηση και τον σερβίρει με μια ενορχηστρωτική αντίληψη κλασικής folk νοοτροπίας.